International Spring School Cultural Heritage & Wellbeing 2022
Oorspronkelijk gepland voor Januari 2021, tweemaal uitgesteld wegens de Covidpandemie maar van 23 tot en met 27 mei kon het Museum Dr. Guislain dan eindelijk samen met het National Waterfront Museum in Swansea (Wales) de International Spring School Cultural Heritage & Wellbeing organiseren. Ter plaatse werden we bijgestaan door het Erfgoedhuis Zusters van Liefde en het departement Education and Outreach van het nationaal archief van het Verenigd Koninkrijk. Het programma voor deze training werd ontwikkeld en ter plaatse gecoördineerd door Bart De Nil, een expert op het vlak van cultureel erfgoed, welzijn en gemeenschapsbetrokkenheid.
Met deze spring school wil Museum Dr. Guislain erfgoedprofessionals en professionals in de zorg en welzijnsector die samenwerken met archieven, musea of erfgoedbibliotheken ondersteunen bij het ontwikkelen van welzijnsactiviteiten in een internationale context. Tijdens deze editie lag de focus op groene plaatsen van zorg en gemeenschapswelzijn. Daarmee wilden we inspelen op de toenemende aandacht voor groene zorg waarbij de natuur of groene plaatsen worden ingezet als een middel om de gezondheid en het welzijn van kwetsbare mensen te verhogen. Het gaat dan over tuintherapie voor mensen met gezondsheidproblemen, zoals stress of obsitas, en activiteiten in een groene omgeving waarbij de sociale interactie centraal staat, als een manier om eenzaamheid aan te pakken of de sociale cohesie en, bijgevolg, het welzijn in een buurt te verbeteren. Het is verkeerd te denken dat alleen een erfgoedinstelling in een groene of landelijke omgeving kan inspelen op de toegenomen aandacht voor en het potentieel van groene zorg. Ook in steden beschikken erfgoedinstellingen in hun buurt over openbare groene ruimtes of een eigen tuin, park of groendak. Om dit aan te tonen organiseerde we deze spring school in het National Waterfront Museum in Wales.
Locatie
Het National Waterfront Museum (NWMS) in Swansea is één van de zeven musea die deel uitmaken van Amgueddfa Cymru-National Museum Wales. Het NWMS richt zich op industriële geschiedenis en is gevestigd in het stadscentrum van Swansea met uitzicht op de jachthaven, waar veel van de culturele locaties van de stad te vinden zijn. Dit museum is uniek ten opzichte van de andere Nationale Musea in Wales omdat er een langdurige samenwerking is met de stad en regionale overheden, wat in sterke mate heeft bijgedragen aan de lange geschiedenis die het museum heeft op het vlak van gemeenschapsbetrokkenheid. Heel wat mensen in Swansea noemen de locatie een community hub. Het museum werd in 2018 uitgeroepen tot het eerste Museum of Sanctuary in het Verenigd Koninkrijk vanwege het werk dat de afgelopen 15 jaar is verricht met vluchtelingen en asielzoekers en etnische minderheden. Het museum organiseert regelmatig evenementen in samenwerking met lokale organisaties en liefdadigheidsinstellingen, zoals de National Play Day, Swansea PRIDE, Swansea Science Festival, enzovoort. In 2018 ontwikkelde het NWMS GRAFT tuin als onderdeel van een stadsbrede herdenking van de Eerste Wereldoorlog. Deze museumtuin heeft zich sinds dan verder ontwikkeld als een succesvolle eetbare groene ruimte die wordt beheerd door vrijwilligers met uiteenlopende achtergronden, een plaats voor groene zorg en een extra dimensie voor bezoekers aan het museum.
De spring school in vogelvlucht
Met een diverse deelnemersgroep komende uit Nederland, België, Estland, Verenigd Koninkrijk, Italië en Hong Kong, verbonden aan archieven, musea, bibliotheken, universiteiten en sociale organisaties was de spring school van bij de start al half geslaagd. Want de spring school is naast een training event ook een gelegenheid om contacten te leggen met mensen uit andere landen, te leren van hun praktijken en een aangename tijd met hen door te brengen.
De spring school kreeg een vliegende start met een keynote door Alastair Mcintosh auteur van boeken zoals Soil and Soul, Spiritual Activism and Rekindling Community en Catherine MacPhee, archivaris van Isle of Skye in Schotland. Zij brachten een inspirerend verhaal over wat archieven en musea kunnen betekenen bij het geven van een stem aan een gemeenschap, hoe ze mensen kunnen empoweren en hen helpen een relatie op te bouwen met een plaats.
De eerste drie dagen kregen de deelnemers enkele hands-on workshops waarbij steeds theorerische inzichten aan de praktijk werden gekoppeld. Kaat Leeman, coördinator van het Erfgoedhuis Zusters van Liefde in Gent, deed dit met een workshop object handling waarbij ze inzoomde op het belang van de tastzin voor het welzijn en de emotionele ontwikkeling. Omdat werken met gemeenschappen centraal staat, stond Bart Marius, artistiek leider van Museum Dr. Guislain, in zijn workshop stil bij het ontwikkelen van een aanbod vanuit een asset based approach. In zijn workshops liet Bart De Nil de deelnemers stilstaan bij de waarom-vraag en wat is de structuur van een duurzaam en langetermijn welzijnsaandbod. Andrew Payne, hoofd van het departement Education and Outreach National Archives UK, liet zien welk potentieel er in archieven zit rond het werken met gemeenschappen. Zijn oefening met vijf foto’s werd door de deelnemers zeer gesmaakt. Om de deelnemers te laten proeven van het potentieel van een museumtuin namen Zoë Gealy en Owen Griffiths hen mee in de totstandkoming en ontwikkeling van de GRAFT. Ze noemen deze tuin een A Soil Based Syllabus omdat het een sociale en educatieve resource is van het musem. Een plaats waar mensen naar toe kunnen komen om voedsel te telen en te koken en om er collectief te werken en leren.
Al deze inzichten, methodieken en inspirerende cases waren erop gericht om de deelnemers klaar te stomen om zelfstandig in groepjes een project uit te werken. Ze kregen als opdracht een op erfgoedgebaseerde aanbod of project te ontwikkelen dat zich op een specifieke plaats richt en aantoont hoe archieven, musea of erfgoedbibliotheken:
- dienst doen als sociale infrastructuur, een omgeving waar mensen kunnen participeren en met elkaar kunnen communiceren. Bijvoorbeeld als buffer tegen eenzaamheid en sociaal isolement.
- groene ruimten gebruiken voor zorg of het betrekken van gemeenschappen;
- werken met het materieel en immaterieel erfgoed van een plek waar mensen wonen. Bijvoorbeeld de gebouwde omgeving, verhalen, ambachten en archieven waaruit het industrieel erfgoed van een stad bestaat.
Het resultaat waren drie zeer creatieve concepten die ze dan op het einde van de spring school aan elkaar hebben voorgesteld. Zoals het hoort werd de spring school 2022 afgesloten zoals het hoort met een feest rond het kampvuur in de GRAFT tuin.
Uiteraard vertellen beelden meer dan woorden. Daarom vindt u hier enkele sfeerbeelden. Hou onze website en sociale media in de gaten voor informatie over de volgende editie in 2023.